De Verstandige Kock (1667)
In de loop van de zeventiende eeuw lieten veel rijk geworden Amsterdamse kooplieden een buitenplaats bouwen met grote tuinen, een hof met vruchtbomen en een moestuin. Amsterdamse uitgevers speelden in op deze trend met de uitgave van een handboek voor het leven op het platteland. Hèt kookboek uit de zeventiende eeuw – De verstandige kock (1667) - kwam onder andere uit als vast onderdeel van zo’n gids voor het buitenleven.
U kunt De Verstandighe Kock lezen door te klikken op de knop aan de bovenkant van het boek
Aaltje, de volmaakte en zuinige keukenmeid (1803 )
Dé culinaire bestseller van de 19e eeuw is Aaltje, de volmaakte en zuinige keukenmeid (1803). Bijna alle, nu uiterst zeldzame, edities van Aaltje zijn terug te vinden in de collectie van de Universiteit van Amsterdam. Ondanks de claim van zuinigheid was Aaltje nog steeds een kookboek voor de welvarende huishoudens van de hogere burgerij.
U kunt dit boek lezen door te klikken op de knop aan de bovenkant van het boek
Oorlogs - kookboek (1918)
Tijden van oorlog zijn vaak tijden van schaarste. Nederland deed tijdens de Eerste Wereldoorlog niet mee, maar de vele vluchtelingen en het ontbreken van vrije handel maakte, dat sommige producten slecht of niet meer te krijgen waren. Het Meulenhof’s Oorlogs-kookboek uit 1918 gaf adviezen voor kooktechnieken, zoals de hooikist, en recepten voor ingrediënten die schaarse levensmiddelen konden vervangen.
U kunt dit boek lezen door te klikken op de knop aan de bovenkant van het boek
Nieuw volledig Oost-Indisch kookboek (1902)
Pas nadat Indonesië onafhankelijk werd en vele ‘Indiëgangers’ terugkeerden naar Nederland begon de Indische keuken in Nederland een serieuze rol te spelen. Toch verschenen er in de negentiende eeuw al kookboeken met recepten uit de Indische keuken. De eerste geschreven in het Maleis werden uitgegeven voor de inlandse kooksters en hun Nederlandse werkgevers. Daarna verschenen de kookboeken die de Nederlandse huisvrouw die naar de Oost vertrokken moesten instrueren. Een bestseller was het Nieuw volledig Oost-Indisch kookboek door J.M.J. Catenius-van der Meden (1902). Zij beschrijft o.a. de indonesische rijsttafel. Daarnaast geeft ze ook recepten uit de Hollandse keuken voor de emigrant met heimwee.
U kunt dit boek lezen door te klikken op de knop aan de bovenkant van het boek
Voeding Goed Volk Gezond (1954)
Pas in de jaren zeventig beginnen Surinaamse kookboeken te verschijnen in Nederland. Een van de eerste kookboeken die in Suriname werden uitgegeven is dit kookboekje dat verscheen ter gelegenheid van de tentoonstelling Voeding Goed Volk Gezond in Paramaribo in 1954. Recepten van typische Surinaamse gerechten zoals pom, rijst met kouseband en veel recepten voor cassave en broodvruchten.
U kunt dit boek lezen door te klikken op de knop aan de bovenkant van het boek
De Borgerlyke Tafel (1683)
Veel schrijvers van kookboeken uit de zestiende en zeventiende eeuw waren artsen zoals Steven Blankaart, arts in Amsterdam, die De Borgerlyke tafel in 1683 schreef voor zijn stadsgenoten. Voeding speelde een belangrijke rol in de geneeskunde van de Middeleeuwen tot in de 18e eeuw. De belangrijkste taak van de arts was het vergaren van kennis over voeding en voedselbereiding, niet alleen om zieken te genezen maar vooral ook om mensen gezond te houden.
U kunt dit boek lezen door te klikken op de knop aan de bovenkant van het boek
Oorlogskookboek (1940)
In de loop van de Tweede Wereldoorlog kwam aan vrijwel alle essentialia gebrek, tot men in de honderwinter, in delen van het land, was gedwongen producten te eten die in wezen voor consumptie ongeschikt waren zoals bloembollen. Het Oorlogskookboek (1940) van mevrouw Geurts verschijnt vrijwel direkt na het begin van de oorlog. De uitgever herinnert zich het succes van de oorlogskookboeken uit de WOI en krijgt daarin gelijk. Het boekje is een succes, binnen enkele maanden is er een herdruk nodig.
U kunt dit boek lezen door te klikken op de knop aan de bovenkant van het boek
Jules Gouffé - Boek der Banketbakkerij (1894)
De eerste gekleurde platen in kookboeken verschijnen in de tweede helft van de 19e eeuw.
Ze maken de taarten in dit kookboek van de Franse kok Jules Gouffé in het Boek der Banketbakkerij (1894) extra appetijtelijk.
Ook de oorspronkelijke edities van Gouffé's boeken - Le livre du cuisine (1864) en Le livre du Patisserie (1873) - zijn te vinden in de collectie van de Universiteit van Amsterdam
U kunt dit boek lezen door te klikken op de knop aan de bovenkant van het boek
Koock-boeck oft Familieren keuken-boeck (1655)
Dit is een zeldzame uitgave van een vroeg Nederlands kookboek.
Antonius Magirus baseerde zich voor zijn 170 recepten op het belangrijkste kookboek uit de Italiaanse renaissance, de Opera (1570) van Bartolomeo Scappi. Hij laat zijn lezers kennismaken met Parmezaanse kaas, ricotta en mediterane groenten. Magirus hekelt de behoudende mentaliteit van de huisvrouwen en keukenmeiden en moedigt hen aan om eens iets nieuws uit te proberen. En dat doet hij in een hele directe en grappige schrijfstijl.
U kunt dit boek lezen door te klikken op de knop aan de bovenkant van het boek
Deze bibliotheek is een gezamenlijk projekt van de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam en het FoodMuseum
Hier vindt u een selectie van zeldzame Nederlandse kookboeken.
Klik op de knop boven aan het boek van uw keuze en u wordt doorgelinkt naar de gedigitaliseerde versie van het boek.
Sinds jaar en dag worden bij de Bijzondere Collecties oude en bijzondere gastronomische boeken verzameld. Wie kennis wil maken met de kookkunst uit het verleden vindt er vrijwel alle belangrijke Nederlandse en een groeiend aantal buitenlandse kookboeken uit voorbije eeuwen. Naast kookboeken bevat de collectie boeken over diëten, voedingsleer, huishoudkunde, tafelversiering, etiquette en talloze andere wetenswaardige onderwerpen. Onderdeel van de collectie Geschiedenis van de Voeding zijn onder meer de collectie Culinair Museum Amersfoort en een deel van de omvangrijke verzameling van de Stichting Gastronomische Bibliotheek van Johannes van Dam en Joop Witteveen & Bart Cuperus. Op termijn wordt deze verzameling in zijn geheel bij de Bijzondere Collecties ondergebracht.
